Ιστορία, πολιτισμός, ζωγραφική – O Γιάννης Σταύρου και η Μύρτιδα…

Το γράμμα της Μύρτιδας στην ιστοσελίδα του ΟΗΕ:

Η εντεκάχρονη αρχαία Αθηναία Μύρτις γίνεται «Φίλη των Στόχων της Χιλιετίας και στέλνει μέσω του ΟΗΕ ένα ηχηρό μήνυμα στην ανθρωπότητα

Η Μύρτις, ένα κορίτσι που έζησε στην Αθήνα πριν από 2500 χρόνια, στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στον κόσμο.

«Το όνομά μου είναι Μύρτις, ωστόσο δεν πρόκειται για το αληθινό μου όνομα! Μου το έδωσαν οι αρχαιολόγοι που ανακάλυψαν το 1994-1995 τα οστά μου μαζί με άλλους 150 σκελετούς σε έναν ομαδικό τάφο στην Αθήνα, συγκεκριμένα στην περιοχή του Κεραμεικού.

Μπορεί να μοιάζω κορίτσι του 21ου αιώνα αλλά σας διαβεβαιώνω ότι είμαι ένα εντεκάχρονο παιδί που έζησε και πέθανε στην Αθήνα τον 5ο αιώνα π.Χ.

Πώς, λοιπόν, μπορεί ένα παιδί από την αρχαία Αθήνα να γίνει “Φίλος της Χιλιετίας” των Ηνωμένων Εθνών;

Οι επιστήμονες είναι σίγουροι ότι ήμουν ένα από τα θύματα του λοιμού που έπληξε την Αθήνα στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, το 430-426 π.Χ. Γνωρίζουν, επίσης, ότι αιτία του θανάτου μου ήταν ο τυφοειδής πυρετός: η αρρώστια που σκότωσε τον Αθηναίο πολιτικό, Περικλή, και περίπου το ένα τρίτο όλων των κατοίκων της πόλης εκείνη την εποχή. Λένε, επίσης, πως η επιδημία συνέβαλε στην τελική ήττα της Αθήνας από την Σπάρτη κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Το κρανίο μου βρέθηκε σε ασυνήθιστα καλή κατάσταση και αυτό ενέπνευσε τον καθηγητή Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη, να ξεκινήσει, σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες, την ανάπλαση του προσώπου μου. Να ’μαι, λοιπόν! Μπορείτε να δείτε το αποτέλεσμα των προσπαθειών τους στη φωτογραφία μου: είμαι σχεδόν όπως την ημέρα που πέθανα.

Ο καθηγητής Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης πίστευε ότι η “αναβίωσή” μου δεν θα έπρεπε να είναι μόνο μια ευκαιρία για να δει ο κόσμος το πρόσωπο ενός κοριτσιού που έπαιζε στoυς πρόποδες της Ακρόπολης όταν οι Αθηναίοι δημιουργούσαν τον Παρθενώνα, αλλά ήθελε επίσης η “επιστροφή” μου να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα στον κόσμο και στους ηγέτες του.

Ο θάνατός μου ήταν αναπόφευκτος. Τον 5ο αιώνα π.Χ. δεν είχαμε ούτε τη γνώση ούτε τα μέσα για την καταπολέμηση θανατηφόρων ασθενειών. Όμως εσείς, οι άνθρωποι του 21ου αιώνα, δεν έχετε καμία δικαιολογία. Διαθέτετε όλα τα απαραίτητα μέσα και πόρους για να σώσετε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, εκατομμυρίων παιδιών που όπως εγώ πεθαίνουν από αρρώστιες οι οποίες μπορούν να προληφθούν και να θεραπευτούν.

2.500 χρόνια μετά το θάνατό μου, ελπίζω ότι το μήνυμά μου θα επηρεάσει και θα εμπνεύσει περισσότερους ανθρώπους να εργαστούν και να κάνουν πραγματικότητα τους “Στόχους της Χιλιετίας της Ανάπτυξης”. Ακούστε με! Ξέρω τι λέω. Μην ξεχνάτε ότι είμαι πολύ μεγαλύτερη και ως εκ τούτου πιο σοφή από εσάς.»

Η Μύρτις είναι το κεντρικό πρόσωπο της έκθεσης «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν», η οποία έχει ξεκινήσει μια προγραμματισμένη περιοδεία στην Ελλάδα και σε πόλεις του εξωτερικού.

———————————————————————

Ύστερα από 2500 χρόνια η Μύρτις ζωντανεύει ξανά…

Μέσα από την επιστήμη, τον πολιτισμό τη ζωγραφική…

Ο Γιάννης Σταύρου ζωγραφίζει το πορτρέτο της Μύρτιδας και συμμετέχει στην περιοδεύουσα έκθεση «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν»…

Στο παραπάνω video ο ζωγράφος αναλύει την εικαστική και καλλιτεχνική προσέγγιση ενός καταρχήν διεπιστημονικού εγχειρήματος για την ανάδειξη όψεων της αρχαιότητας…

…την πλησίασα με σκέψη ευθύνης και ευαισθησία…

…έχει ενδιαφέρον να κάνεις ένα πρόσωπο που δεν γνώρισες ποτέ…

…με επηρρέασε η ιστορία της – φαντάζομαι ένα πρόσωπο της εποχής, την κορούλα ενός αγγειοπλάστη στον Κεραμεικό…

…οφείλουμε εμείς να της δώσουμε ζωή και ο μύθος θα γίνει πραγματικότητα…

Συνέντευξη για τη Μύρτιδα

«Περί το 430 π.Χ. λοιμός ενέσκηψε αιφνιδίως εις την πόλιν των Αθηνών …και νεκροί έκειντο εν ταις οδοίς …έθαπτον δε ως έκαστος εδύνατο» (Θουκυδίδης, Ιστορία)

Η έκθεση «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν»

Πρόκειται για μια περιοδεύουσα έκθεση, σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να μεταφέρεται και να στήνεται σε κατάλληλο χώρο, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Σκοπός της έκθεσης είναι να παρουσιάσει στο κοινό όλα τα στάδια της πορείας που ακολουθήθηκε, ξεκινώντας από την αρχαιολογική ανασκαφή ομαδικού τάφου στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, μέσα από τη μελέτη του σκελετικού υλικού για τον προσδιορισμό της ασθένειας που αποδεκάτισε τους κατοίκους της πόλης και έγινε γνωστή ως «Λοιμός των Αθηνών», και φτάνοντας στην ανάπλαση του προσώπου ενός από τα θύματα του λοιμού, της εντεκάχρονης Μύρτιδος.

Αναδεικνύονται τα αποτελέσματα της μελέτης γενετικού υλικού από τον πολφό δοντιών τριών κρανίων της ομαδικής ταφής, από τα οποία προέκυψε η πιθανή αιτία που, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, προκάλεσε το λοιμό της Αθήνας του 5^ου π.Χ. αιώνα, με θύματα το ένα τρίτο του πληθυσμού της και τον ηγέτη της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, τον Περικλή.

Παράλληλα η έκθεση προβάλλει τη διεπιστημονική συνεργασία και συμβολή στη μελέτη αρχαιολογικού σκελετικού υλικού, με αφορμή την ανάπλαση του κρανίου της Μύρτιδος.

———————————————–

Περισσότερα: http://www.myrtis.gr

Επιστολή για την Μακεδονία…

Γιάννης Σταύρου, Θεσσαλονίκη, λάδι σε καμβά

Η παρακάτω επιστολή του καθηγητή S. Miller, με θέμα την “Μακεδονία”, εστάλη στο γνωστό έντυπο “Arhaeology Magazine”.

Αξίζει να την διαβάσουμε – και γιατί όχι – να την προωθήσουμε σε φίλους που ζούν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό – ‘Ελληνες & ξένους…

January 22, 2009

Editor, Archaeology Magazine

36-36 33^rd Street

Long Island City, NY 11106

U.S.A.

Dear Sir,

I opened the January/February issue of Archaeology today and eagerly turned to “A Letter from Macedonia” only to discover that it was actually a letter from ancient Paionia – the land north of Mt. Barmous and Mt. Orbelos. Livy’s account of the creation of the Roman province of Macedonia (45.29.7 and 12) makes clear that the Paionians lived north of those mountains (which form today the geographically natural northern limits of Greece) and south of the Dardanians who were in today’s Kosovo. Strabo (7. frag 4) is even more succinct in saying that Paionia was north of Macedonia and the only connection from one to the other was (and is today) through the narrow gorge of the Axios (or Vardar) River. In other words, the land which is described by Matthew Brunwasser in his “Owning Alexander” was Paionia in antiquity.

While it is true that those people were subdued by Philip II, father of Alexander, in 359 B.C. (Diodorus Siculus 16.4.2), they were never Macedonians and never lived in Macedonia. Indeed, Demosthenes (Olynthian 1.23) tells us that they were “enslaved” by the Macedonian Philip and clearly, therefore, not Macedonians. Isokrates (5.23) makes the same point. Likewise, for example, the Egyptians who were subdued by Alexander may have been ruled by Macedonians, including the famous Cleopatra, but they were never Macedonians themselves, and Egypt was never called Macedonia (and so far as I can tell does not seek that name today).

Certainly, as Thucydides (2.99) tells us, the Macedonians had taken over “a narrow strip of Paionia extending along the Axios river from the interior to Pella and the sea”. One might therefore understand if the people in the modern republic centered at Skopje called themselves Paionians and claimed as theirs the land described by Thucydides.

But why, instead, would the modern people of ancient Paionia try to call themselves Macedonians and their land Macedonia? Mr. Brunwasser (p. 55) touches on the Greek claims “that it implies ambitions over Greek territory” and he notes that “the northern province of Greece is also called Macedonia.” Leaving aside the fact that the area of that northern province of modern Greece has been called Macedonia for more than 2,500 years (see, inter alios, Herodotus 5.17; 7.128, et alibi), more recent history shows that the Greek concerns are legitimate. For example, a map produced in Skopje in 1992 (Figure 1) shows clearly the claim that Macedonia extends from there to Mt. Olympus in the south; that is, combining the ancient regions of Paionia and Macedonia into a single entity. The same claim is explicit on a pseudo-bank note of the Republic of Macedonia which shows, as one of its monuments, the White Tower of Thessalonike, in Greece (Figure 2). There are many more examples of calendars, Christmas cards, bumper-stickers, etc., that all make the same claim.

Further, Mr. Brunwasser has reported with approval (International Herald Tribune 10/1/08) the work of the “Macedonian Institute for Strategic Research 16:9”, the name of which refers “to Acts 16:9, a verse in the New Testament in which a Macedonian man appears to the Apostle Paul begging him: ‘Come over into Macedonia, and help us.’” But where did Paul go in Macedonia? Neapolis (Kavala), Philippi, Amphipolis, Apollonia, Thessaloniki, and Veroia (Acts 16:11-17:10) all of which are in the historic Macedonia, none in Paionia. What claim is being made by an Institute based in Skopje that names itself for a trip through what was Macedonia in antiquity and what is the northern province of Greece today?

I wonder what we would conclude if a certain large island off the southeast coast of the United States started to call itself Florida, and emblazoned its currency with images of Disney World and distributed maps showing the Greater Florida.

Certainly there was no doubt of the underlying point of “Macedonia” in the mind of U.S. Secretary of State Edward Stettinius on December 26, 1944, when he wrote:

“The Department [of State] has noted with considerable apprehension increasing propaganda rumors and semi-official statements in favor of an autonomous Macedonia, emanating principally from Bulgaria, but also from Yugoslav Partisan and other sources, with the implication that Greek territory would be included in the projected state. This government considers talk of Macedonian ”nation”, Macedonian “Fatherland”, or Macedonian “national consciousness” to be unjustified demagoguery representing no ethnic nor political reality, and sees in its present revival a possible cloak for aggressive intentions against Greece.”

[Source: U.S. State Department, Foreign Relations vol viii, Washington, D.C., Circular Airgram (868.014/26Dec1944)]

Mr. Brunwasser (a resident of Bulgaria), however, goes on to state, with apparent distain, that Greece claims “Alexander III of Macedon (Alexander the Great) . . . as Greek.”

This attitude mystifies me. What is there to “claim”? Alexander’s great-great-great grandfather, Alexander I, was certified as Greek at Olympia and, in the words of the father of history “I happen to know that [the forefathers of Alexander] are Greek” (Herodotus 5.22). Alexander’s father, Philip, won several equestrian victories at Olympia and Delphi (Plutarch, Alexander 4.9; Moralia 105A), the two most Hellenic of all the sanctuaries in ancient Greece where non-Greeks were not allowed to compete. If Philip was Greek, wasn’t his son also Greek?

When Euripides – who died and was buried in Macedonia (Thucydides apud Pal. Anth. 7.45; Pausanias 1.2.2; Diodorus Siculus 13.103) – wrote his play Archelaos in honor of the great-uncle of Alexander, did he write it in Slavic? When he wrote the Bacchai while at the court of Archelaos did he not write it in Greek even as it has survived to us? Or should we imagine that Euripides was a “Macedonian” who wrote in Slavic (at a date when that language is not attested) which was translated into Greek?

What was the language of instruction when Aristotle taught Alexander? What language was carried by Alexander with him on his expedition to the East? Why do we have ancient inscriptions in Greek in settlements established by Alexander as far away as Afghanistan, and none in Slavic? Why did Greek become the lingua franca in Alexander’s empire if he was actually a “Macedonian”? Why was the New Testament written in Greek rather than Slavic?

On page 57 of the so-called “Letter from Macedonia” there is a photograph of the author standing “before a bronze statue of Alexander the Great in the city of Prilep.” The statue is patently modern, but the question is whether the real historic Alexander could have read the Slavic inscription beneath his feet. Given the known historic posterity of Slavic to Greek, the answer is obvious.

While Mr. Brunwasser’s reporting of the archaeological work in Paionia is welcome, his adoption and promotion of the modern political stance of its people about the use of the name Macedonia is not only unwelcome, it is a disservice to the readers of Archaeology who are, I imagine, interested in historic fact. But then, the decision to propagate this historical nonsense by Archaeology – a publication of the Archaeological Institute of America – is a disservice to its own reputation.

Let it be said once more: the region of ancient Paionia was a part of the Macedonian empire. So were Ephesos and Tyre and Palestine and Memphis and Babylon and Taxila and dozens more. They may thus have become “Macedonian” temporarily, but none was ever “Macedonia”.

Allow me to end this exegesis by making a suggestion to resolve the question of the modern use of the name “Macedonia.” Greece should annex Paionia – that is what Philip II did in 359 B.C. And that would appear to be acceptable to the modern residents of that area since they claim to be Greek by appropriating the name Macedonia and its most famous man. Then the modern people of this new Greek province could work on learning to speak and read and write Greek, hopefully even as well as Alexander did.

Sincerely,

Stephen G. Miller

Professor Emeritus, University of California,

Berkeley

PS: For a more complete examination of the ancient evidence regarding Paionia, see I. L. Merker, “The Ancient Kingdom of Paionia,” Balkan Studies 6 (1965) 35-54

cc: C. Brian Rose, President, Archaeological Institute of America

Hillary Rodham Clinton, Secretary of State of the United States of America

Dora Bakoyiannis, Minister of Foreign Affairs of Greece

Antonis Samaras, Minister of Culture of Greece

Olli Rehn, European Commissioner for Enlargement

Erik Meijer, Member, European Parliament